Sự phát triển của các dịch vụ giao hàng nhanh trong thương mại điện tử tại Việt Nam

Trong thời đại số hóa hiện nay, thương mại điện tử (TMĐT) đã trở thành một phần không thể thiếu của nền kinh tế toàn cầu. Tại Việt Nam, TMĐT đang phát triển mạnh mẽ với sự bùng nổ của các nền tảng mua sắm trực tuyến. Một trong những yếu tố quan trọng góp phần vào sự thành công của TMĐT chính là các dịch vụ giao hàng nhanh – một trong những mảnh ghép không thể thiếu trong hành trình trải nghiệm khách hàng.

Dịch vụ giao hàng nhanh (express delivery) không chỉ đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng về thời gian giao nhận mà còn góp phần nâng cao tính cạnh tranh cho các doanh nghiệp TMĐT. Trong bối cảnh khách hàng ngày càng mong đợi sự tiện lợi và tốc độ từ các đơn hàng trực tuyến, việc phát triển các dịch vụ giao hàng nhanh đã trở thành chiến lược sống còn đối với các doanh nghiệp.

Dịch vụ giao hàng góp phần quan trọng vào sự thành công của TMĐT

Tầm quan trọng của dịch vụ giao hàng nhanh trong TMĐT

Theo một nghiên cứu của iPrice, hơn 60% người tiêu dùng trực tuyến ở Việt Nam mong đợi đơn hàng của họ sẽ được giao trong vòng 1-2 ngày. Khách hàng ngày càng có yêu cầu cao về tốc độ giao nhận, và họ thường đánh giá trải nghiệm mua sắm dựa trên mức độ nhanh chóng và hiệu quả của dịch vụ giao hàng. Vì vậy, dịch vụ giao hàng nhanh góp phần nâng cao trải nghiệm mua sắm trực tuyến của người tiêu dùng. Cùng với sự phát triển của TMĐT tại Việt Nam, các dịch vụ giao hàng nhanh đã trở thành yếu tố then chốt trong việc giữ chân và tăng cường sự hài lòng của khách hàng.

Cũng theo một khảo sát của PwC (www.pwc.com), khoảng 41% người tiêu dùng sẵn sàng chi trả thêm phí để nhận hàng nhanh hơn. Những doanh nghiệp có thể đảm bảo giao hàng trong vòng 1-2 ngày hoặc thậm chí trong ngày sẽ có lợi thế lớn so với các đối thủ.

Đối với doanh nghiệp, việc phát triển dịch vụ giao hàng nhanh làm tăng khả năng cạnh tranh trong môi trường TMĐT. Các nền tảng TMĐT tại Việt Nam như Shopee, Lazada, Tiki hay Tiktok Shop đang cạnh tranh khốc liệt không chỉ về giá cả, sản phẩm mà còn về dịch vụ giao hàng. Dịch vụ giao hàng nhanh đã trở thành một vũ khí mạnh mẽ giúp các doanh nghiệp tạo lợi thế cạnh tranh, đặc biệt trong các đợt khuyến mãi lớn như Quốc khánh 02/09, Ngày giải phóng và Quốc tế Lao động 30/04 – 01/05 hay Black Friday.

Các doanh nghiệp hiểu rằng, một hệ thống giao hàng nhanh và hiệu quả không chỉ giữ chân khách hàng mà còn thu hút thêm người tiêu dùng mới. Đối với những khách hàng đang so sánh giữa các nền tảng TMĐT khác nhau, yếu tố giao hàng nhanh có thể là yếu tố quyết định trong việc lựa chọn mua sắm của họ.

Dịch vụ giao hàng nhanh góp phần nâng cao trải nghiệm mua sắm trực tuyến của người tiêu dùng

Xu hướng phát triển của dịch vụ giao hàng nhanh tại Việt Nam

Sự bùng nổ của các công ty giao hàng nhanh

Trong những năm gần đây, số lượng các công ty giao hàng nhanh tại Việt Nam đã tăng mạnh để đáp ứng nhu cầu ngày càng lớn của thị trường TMĐT. Các công ty như Giao Hàng Nhanh (GHN), Viettel Post, J&T Express, Ninja Van, AhaMove …. đã nhanh chóng phát triển để cung cấp các dịch vụ giao hàng không chỉ cho các nền tảng TMĐT lớn mà còn cho các cửa hàng nhỏ lẻ và người bán hàng trên mạng xã hội.

Sự tham gia của các công ty công nghệ vào lĩnh vực giao hàng nhanh

GrabExpress là một trong những ví dụ điển hình về sự tham gia của các công ty công nghệ vào thị trường giao hàng nhanh. Với nền tảng công nghệ mạnh mẽ và mạng lưới tài xế lớn, GrabExpress đã nhanh chóng chiếm lĩnh thị trường giao hàng nhanh trong đô thị. Ngoài GrabExpress, các công ty như AhaMove, Now (Shopee Food), và GoJek cũng đã gia nhập thị trường giao hàng nhanh với những dịch vụ đa dạng. Các nền tảng này không chỉ cung cấp dịch vụ giao hàng thực phẩm mà còn mở rộng ra giao hàng thương mại điện tử và giao nhận hàng hóa cho các doanh nghiệp.

Ứng dụng công nghệ trong quản lý và tối ưu hóa giao hàng

Để đáp ứng nhu cầu giao hàng nhanh, các công ty logistics đã ứng dụng công nghệ để tối ưu hóa quy trình vận hành. Hệ thống quản lý đơn hàng (OMS – Order Management System) và hệ thống quản lý kho (WMS – Warehouse Management System) giúp doanh nghiệp dễ dàng theo dõi, quản lý và tối ưu hóa các đơn hàng, từ khâu nhập kho đến giao hàng cho khách. Công nghệ định vị và trí tuệ nhân tạo (AI) cũng được áp dụng để tối ưu hóa lộ trình giao hàng, đảm bảo quá trình giao nhận diễn ra nhanh chóng và chính xác hơn. Điều này giúp giảm thiểu thời gian và chi phí vận chuyển, đồng thời nâng cao trải nghiệm khách hàng.

Sự phát triển của hệ sinh thái giao hàng đa phương tiện

Để đáp ứng nhu cầu giao hàng nhanh, nhiều công ty TMĐT tại Việt Nam đang phát triển các mô hình giao hàng đa phương tiện. Mô hình này bao gồm việc kết hợp nhiều phương thức vận chuyển khác nhau như xe máy, xe tải nhỏ, máy bay để tối ưu hóa quá trình giao hàng.

• Xe máy: Là phương tiện chủ yếu cho các đơn hàng giao trong ngày tại các thành phố lớn, xe máy giúp giảm thiểu thời gian di chuyển trong tình trạng giao thông đông đúc.
• Xe tải nhỏ: Đối với các đơn hàng lớn hơn hoặc giao hàng giữa các tỉnh thành, xe tải nhỏ được sử dụng để đảm bảo hàng hóa được vận chuyển nhanh chóng và an toàn.
• Máy bay: Đối với các đơn hàng xa hoặc cần vận chuyển nhanh giữa các tỉnh thành, các công ty giao hàng cũng đang bắt đầu triển khai dịch vụ vận chuyển qua đường hàng không nhằm rút ngắn thời gian giao hàng hóa tới tay khách hàng.

Các dịch vụ giao hàng ngày càng nhanh chóng

Những xu hướng nổi bật trong dịch vụ giao hàng nhanh tại Việt Nam là giao hàng trong ngày (same-day delivery),  giao hàng tức thì (instant delivery) và giao hàng theo yêu cầu (on-demand delivery). Những dịch vụ này đặc biệt phổ biến tại các thành phố lớn như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, nơi nhu cầu tiêu dùng và mật độ mua sắm trực tuyến cao.

• Giao hàng trong ngày: Các nền tảng như Shopee, Lazada, Tiki đã triển khai các chương trình giao hàng trong ngày để đáp ứng nhu cầu mua sắm của người tiêu dùng. Với dịch vụ này, khách hàng nếu đặt hàng trước một thời điểm cố định trong ngày có thể nhận được sản phẩm ngay trong ngày đó, tạo ra sự thuận tiện và trải nghiệm liền mạch cho người tiêu dùng.
• Giao hàng tức thì: Đây là bước tiến xa hơn trong dịch vụ giao hàng. Khách hàng sẽ nhận được hàng trong vòng 1-2 giờ kể từ khi đơn hàng được xác nhận. Đối với các mặt hàng có giá trị cao hoặc cần giao gấp (như thực phẩm tươi sống), các công ty như GrabExpress, Now, AhaMove cung cấp dịch vụ giao hàng tức thì trong vòng 1-2 giờ. Hay TikiNOW – dịch vụ giao hàng nhanh của Tiki trong vòng 2 giờ tại hai thành phố lớn Hà Nội và TPHCM, đã trở thành một trong những điểm nhấn quan trọng của sàn TMĐT này, giúp gia tăng sự hài lòng và lòng trung thành của khách hàng. Mô hình này chủ yếu được áp dụng cho các sản phẩm nhỏ gọn, dễ dàng trong quá trình xử lý và vận chuyển.
• Giao hàng theo yêu cầu (On-demand delivery): Đây là mô hình mà khách hàng có thể chọn thời gian giao hàng cụ thể dựa trên nhu cầu cá nhân. Dịch vụ này phù hợp cho những người tiêu dùng muốn kiểm soát thời gian nhận hàng, đặc biệt là khi không thể có mặt ở địa điểm giao hàng trong các khung giờ thông thường. 

Thách thức đối với dịch vụ giao hàng nhanh trong TMĐT tại Việt Nam

Một trong những thách thức lớn nhất đối với dịch vụ giao hàng nhanh tại Việt Nam là hạ tầng giao thông chưa phát triển đồng bộ, đặc biệt là tại các khu vực ngoài thành phố lớn. Đường xá chưa hoàn thiện, tắc nghẽn giao thông và thời tiết khắc nghiệt có thể ảnh hưởng đáng kể đến thời gian giao hàng. Mặc dù các dịch vụ giao hàng trong ngày và giao hàng tức thì đang phát triển mạnh tại các thành phố lớn, nhưng việc triển khai các dịch vụ này tại khu vực nông thôn và tỉnh lẻ vẫn là một thách thức không hề nhỏ. 

Quản lý chi phí và hiệu quả đầu tư cũng là bài toán khó của nhiều doanh nghiệp. Dịch vụ giao hàng nhanh đòi hỏi mức độ đầu tư lớn về hạ tầng và nhân lực, dẫn đến chi phí vận hành cao. Trong khi khách hàng có xu hướng mong muốn dịch vụ giao hàng nhanh nhưng không sẵn sàng trả thêm chi phí, các doanh nghiệp TMĐT và công ty vận chuyển phải tìm cách cân bằng giữa việc đảm bảo chất lượng dịch vụ và tối ưu hóa chi phí để duy trì lợi nhuận. 

Bên cạnh đó, quản lý và tối ưu hóa quy trình giao hàng cũng yêu cầu doanh nghiệp nhiều nỗ lực. Trong những dịp mua sắm lớn như Black Friday, Tết Nguyên Đán, hay các đợt khuyến mãi trực tuyến, số lượng đơn hàng tăng đột biến. Các công ty logistics phải đối mặt với áp lực lớn trong việc quản lý và xử lý hàng triệu đơn hàng chỉ trong một thời gian ngắn. Điều này đòi hỏi các doanh nghiệp phải có hệ thống quản lý thông minh và lực lượng nhân sự đông đảo để đảm bảo giao hàng đúng hẹn. 

Tương lai của dịch vụ giao hàng nhanh tại Việt Nam

Ứng dụng sự phát triển của công nghệ

Tự động hóa và trí tuệ nhân tạo đang được xem là giải pháp hiệu quả để giải quyết các thách thức về tốc độ và chi phí trong dịch vụ giao hàng nhanh. Các công ty logistics có thể áp dụng robot trong quá trình xử lý và đóng gói hàng hóa, cũng như sử dụng AI để dự báo nhu cầu và tối ưu hóa lộ trình giao hàng. 

Mở rộng dịch vụ giao hàng tới các khu vực nông thôn

Mặc dù dịch vụ giao hàng nhanh đang phát triển mạnh tại các thành phố lớn, nhưng các khu vực nông thôn và vùng sâu, vùng xa vẫn chưa được khai thác tối ưu. Trong tương lai, các công ty logistics sẽ cần đầu tư nhiều hơn vào việc mở rộng mạng lưới giao hàng tới các khu vực này để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của người tiêu dùng.

Hợp tác giữa các nền tảng TMĐT và công ty logistics

Xu hướng hợp tác giữa các nền tảng TMĐT và các công ty logistics sẽ tiếp tục phát triển. Thay vì tự xây dựng hệ thống giao hàng, nhiều nền tảng TMĐT đã và sẽ tiếp tục hợp tác với các đối tác logistics để tận dụng mạng lưới và hạ tầng sẵn có, từ đó nâng cao hiệu quả hoạt động và tiết kiệm chi phí.

Sự phát triển của dịch vụ giao hàng nhanh đã đóng góp quan trọng vào sự thành công của TMĐT tại Việt Nam. Để tiếp tục đáp ứng nhu cầu của thị trường và giữ vững lợi thế cạnh tranh, các doanh nghiệp TMĐT và công ty logistics cần không ngừng cải tiến và ứng dụng công nghệ. Thách thức về hạ tầng, chi phí vận hành và quản lý đơn hàng là những vấn đề cần được giải quyết trong tương lai, nhưng với sự đầu tư và sáng tạo, dịch vụ giao hàng nhanh sẽ tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong hành trình phát triển của TMĐT tại Việt Nam.

Cẩm Nguyên – Phòng Hợp tác đối tác chiến lược

Trung tâm Tin học và Công nghệ số